Van speculeren over wie zich kandideert voor de Republikeinse nominatie tot de daadwerkelijke presidentsverkiezingen op 6 november. Het duurt bijna twee jaar en het verveelt zelden. In Nederland concentreert de campagne zich in de laatste drie weken voor de verkiezingsdatum. Gelukkig maar, want na drie weken is Nederland, de politici en de journalistiek wel klaar met elkaar. We zijn nu eenmaal een klein land. Maar een aantrekkelijk voorgerecht zal toch wel mooi zijn.
In ons land hebben we helaas geen traditie van voorverkiezingen. Pas sinds Fortuyn mogen bij een aantal politieke partijen de gewone leden de lijsttrekker kiezen. Voorheen was dat doorgaans het primaat van de afdelingsvoorzitters. In 2006 zagen we al twee prachtige gevechten: Rutte vs. Verdonk en Pechtold vs Van der Laan. Sindsdien zijn we niet meer verwend. Hans Spekman, de kersverse voorzitter van de PvdA biedt hoop. Hij wil zelfs primaries naar Frans Socialistisch model. Tegen betaling van één euro mag iedereen mee bepalen wie lijsttrekker van de PvdA wordt. Leuk! Alleen moet Spekman nu nog besluiten de voorverkiezing per provincie te organiseren. Dat geeft nog meer plezier. En het wordt nog mooier als meerdere partijen dit voorbeeld volgen. Althans voor de liefhebbers van politiek. Voor partijleden betekent het een erosie van hun lidmaatschap. Immers mag je niet-lid buurman ook bepalen wie de lijsttrekker wordt. Ook voor de baantjesjagers onder de leden is het verwarrend. Op wie moet je gokken? Of moet je juist stilzitten om bij iedereen in de gunst te vallen? Politiek is keuzes maken en met primaries voor baantjesjagers scherper dan ooit.
Voorverkiezingen geven leiders een echt mandaat en draagvlak. Bovenal geeft het mensen invloed op het kiezen van de toekomstig leiders van hun land. En dat is winst.
En ja, het zal leiden tot nog meer politiek nieuws in de media. Is dat erg? Nee, want ondanks al het gemopper op de politiek is de interesse enorm groot. Niet voor niets gaan de kijkcijfers van Nieuwsuur omhoog als Den Haag hot is.
Nu maar hopen dat Mitt Romney een serieuze uitdager krijgt die het hem lang moeilijk maakt. Persoonlijk hoop ik op Newt Gingrich. Hij verenigt de norse intellectueel Frits Bolkestein en de vlegelachtige Hans Wiegel in één politicus. En dat zien wij graag. Mitt Romney is meer Jozias van Aarsten. Er is niks mis mee, maar er ontbreekt scherpte, humor of een rafelrandje.
Newt Gingrich heeft nog een pluspunt, zijn vrouw Callista. Zo kunnen alleen vrouwen in de VS eruit zien. Zij is haar eigen wassenbeeld. Ook dat kan Nederlandse verkiezingen een nieuwe dimensie geven. Veel aandacht voor de partner van, maar dat gaat me dan net weer te ver. Voorverkiezingen, dat lijkt me dus wel wat.
Joost Vullings is werkzaam op de Haagse redactie van de NOS. Hij is liefhebber van de Amerikaanse politiek, maar bovenal een watcher van de Nederlandse politiek. Joost zal tijdens de race naar het Witte Huis voor ElectiondeskUSA geregeld de Amerikaanse politiek beschouwen vanuit Haags perspectief.
Ook is Vullings onderdeel van Longbridge. Een muzikaal project met als doel het verenigen van politiek en Dance-muziek. Politiek op beats, dat is het idee. Dit jaar gaat Longbridge los op de Amerikaanse presidentverkiezingen. Voor de liefhebbers: http://soundcloud.com/longbridge
Ik weet toevallig dat deze discussie over een open voorverkiezing ook bij het CDA leeft. Het nadeel in het Nederlandse systeem is echter dat de gekozen persoon ‘vast’ zit aan een hele partijmachine. Verhagen vergeleek de partijleider met een ‘uithangbord’. Daar schiet je als kiezer natuurlijk niet zo veel mee op.
Daarbij wordt dit nog versterkt door ons monistisch stelsel dat sterk disciplinerend werkt: Alle partijen moeten een sterke eenheid zijn. Hierdoor is de flexibiliteit van een open voorverkiezing moeilijker mogelijk.
Echte mooie voorverkiezingen komen pas als we de MP gaan kiezen en ons stelsel weer wat dualistischer wordt. Maar dat betekent dat politieke partijen en hun elites meer afstand moeten doen van hun macht. Dat wordt lastig. Die afdelingsvoorzitters zijn er erg op gesteld.